Çin’in Vuhan kentinde 2019’un sonlarında tespit edilen yeni tip koronavirüsün (Kovid-19), mutasyona uğrayarak İngiltere, Güney Afrika ve Brezilya’da ortaya çıkan üç ayrı varyantı, yayılma hızının yüksek oluşu nedeniyle tüm dünyayı tehdit ediyor. Bu varyantlar, ülkemiz dâhil birçok ülkede görülmeye başladı. En son Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın ülkemizdeki İngiltere mutasyonunun 196 kişide görüldüğünü ve iki Güney Afrika, bir de Brezilya varyantı ile karşılaşıldığını açıklamıştı.
Öte yandan İngiltere varyantı Türkiye dışında İspanya, Kanada, İsveç, Fransa, Almanya, Danimarka, Hollanda, İsviçre, Avustralya, Belçika, Japonya, İrlanda, Singapur ve İskoçya’da da tespit edildi. Ülke sayılarının daha da artması öngörülüyor. BBC’de yer alan habere göre ise İngiltere’de görülen ve tüm ülkede hızla yayılan koronavirüs varyantı da yeniden mutasyona uğradı!
Durum böyle olunca mutasyonun da mutasyona uğradığı şu süreçte virüsün etkileri merak konusu…
Prof. Dr. Tanıl Kocagöz anlattı.
1) İngiltere’deki koronavirüs varyantı mutasyona uğradı. Bu ne anlama geliyor?
Mutant virüslerde yeni mutasyon oluşması beklenen bir durum. Mutasyonlar zaten bir kişideki enfeksiyon sırasında sürekli gerçekleşmekte. Bu mutasyonlar virüs çoğalmasını bozan bir özellikte olursa bu mutant virüs daha fazla çoğalamayarak ortadan kalkmakta. Tam tersine virüsün çoğalmasını ve kişiden kişiye bulaşmasını hızlandıran bir özellikte olursa, bu virüs daha hızlı çoğalıp yayılarak toplumda daha önceki virüsten daha çok görülmeye başlar.
2) Varyantlar birbirinden ayrışmıyor, benzer şekilde mutasyon geçiriyor. Bunu olumlu bir gelişme olarak mı yorumlamak gerekir?
Aslında virüs geninin her noktasında eşit olasılıkla mutasyon ortaya çıkıyor. Ancak bu mutasyonlardan virüs çoğalmasını bozanlar, virüs çoğalamadığı için eleniyor. Virüsün çoğalmasını hızlandıranlar ise diğer ata virüse göre giderek daha hâkim hale geliyor ve bu virüs, başkalarına bulaşarak yayılım hızlanıyor. Bu nedenle farklı insanlarda ortaya çıkan benzer mutantların bu şekilde seçilimle korunması beklenen bir durum. Buna ‘doğal seçilim yasası’ deniyor ve sadece virüsler değil tüm canlılar için geçerli bir kural. İnsan dâhil tüm türlerin evrimleşmesinde en temel doğa yasası.
3) Varyantlar ülkemizde de görülmeye başladı. Tehlike büyüdü mü?
Güney Afrika ve Brezilya varyantının ata virüse göre daha hızlı yayıldığını biliyoruz. Bununla birlikte daha öldürücü olduğu konusunda bir bulgu yok. Doğal olarak daha kolay bulaşan ve bu nedenle daha hızlı yayılan virüsler toplam hasta sayısı ve buna bağlı olarak ağır hasta ve ölen sayısını arttırabiliyor. Bu nedenle kişisel korunma önlemleri maske, mesafe ve temizlik kurallarına daha özen göstermek gerekiyor.
4) Güney Afrika ve Brezilya varyantı İngiltere’deki varyantla kıyaslarsak ne gibi farklılıklar var?
Her ikisi de ata virüse göre daha bulaştırıcı. Güney Afrika varyantının ata virüse karşı oluşan antikorlardan biraz daha az etkilendiği laboratuvar denemeleri ile gösterilmiş. Ancak hastalığı geçirenlerin yeni virüslerle tekrar hastalık geçirdiği bugüne dek saptanmamış bir durum.
5) Bu varyantlar ülkemizdeki aşının etkinlik oranını nasıl değiştirecek?
Türkiye’de kullanılan aşı inaktive edilmiş tüm virüsün kişiye verilmesi temeline dayanan bir aşı. Bu tür aşılarda virüsün birçok proteinine karşı çok çeşitli antikor ve hücresel bağışıklık yanıtı geliştiği için yeni mutantlara karşı da etkili olması bekleniyor. Bir proteinin bir noktasında ortaya çıkan değişiklik virüsün aşıya bağlı bağışıklıktan kaçınmasını engelliyor.
‘DİKKAT EDİLMEZSE 3’ÜNCÜ DALGAYI TETİKLER’
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Temel Tıp Bilimleri Bölümü ve Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı uzmanı Doç Dr Mert Kuşkucu Hurriyet.com.tr’ye yaptığı açıklamada, virüslerin normal süreçlerinde değişime uğradığı, şu an için endişe duymamızı gerektirecek bir veri olmadığını söyledi. Kuşkucu: “Kurallara uyulmazsa, bir üçüncü dalganın olması söz konusu olabilir. Bu bakımdan alınan önlemlerin biraz daha genişletilmesi daha doğru gibi… Öte yandan hem ülkemizde hem de dünyada aşılanmalar devam ediyor. Tüm aşıların varyanta karşı da etkili olduğu/olacağı verileri yavaş yavaş geliyor. Şu da bir gerçek, sonuç olarak aşı olduğumuzda virüse karşı 100 birim korunurluğa ulaşıyorsunuz. Zaten virüse karşı 10 birim yetiyor. Varyantlarda da aşı ile korunurluk en fazla 90 birime iner” diye konuştu.
